Հոկտեմբերի 4-ին Իրանում կայացավ Հայաստանի և Իրանի արտգործնախարարներ Արարատ Միրզոյանի և Հոսսեյն Ամիր Աբդոլլահիանի հանդիպումը: Հայաստանի արտաքին գերատեսչության ղեկավարն իր խոսքում գոհունակություն հայտնեց երկու երկրների հարաբերությունների բարձր մակարդակի վերաբերյալ և ընդգծեց, որ երկուստեք պատրաստակամություն են հայտնել բոլոր ուղղություններով մեր ռազմավարական գործընկերությունը խորացնելու առնչությամբ։ Քննարկվել են նաև տարածաշրջանային զարգացումները։
Այս հանդիպման վերաբերյալ մեկնաբանություն ստանալու համար Zarkerak.am -ը զրուցել է իրանագետ Ահարոն Վարդանյանի հետ։ Զրույցում նա անդրադարձել է նաև Իրան-Ադրբեջան կոնֆլիկտին և հետագա զարգացումներին։
«Շատ կարևոր հանգամանք է, որ ներկա փուլում նման հանդիպում է տեղի ունեցել»,- ընդգծեց Ահարոն Վարդանյանը՝ խոսելով Հայաստանի և Իրանի ԱԳ նախարարների հանդիպումից։ Ըստ նրա՝ դա ցույց է տալիս, որ որքան լարված են Ադրբեջան-Իրան հարաբերությունները, երկու այդքան բարեկամական են Հայաստանի և Իրանի հարաբերությունները։
«Չպետք է նաև թաքցնել այն փաստը, որ այս ընթացքում մեր երկիր է ժամանել նաև Իրանի քաղաքաշինության և ճանապարհաշինության փոխնախարարի գլխավորած պատվիրակությունը, ինչը ևս շատ կարևոր է։ Ընդհանրապես պետք է այս ընթացքում Իրանի հետ շատ աշխատել և կարողանալ օգտվել այս հնարավորությունից, որովհետև սա իրոք հնարավորություն է մեր համար և մենք չունենք այդ ռեսուրսը, որպեսզի այսպիսի հնարավորությունները մեր ձեռքից բաց թողնենք»,-նշեց իրանագետը։
«Իրանի կողմից զորավարժությունների անցկացումը նրա համար է, որ խնդիրները ոչ թե ի հայտ գան, այլ խնդիրները վերանան, որովհետև զորավարժույթուններն ուղղված են տարածաշրջանում մի շարք խնդիրներ լուծելուն։ Զորավարժության նպատակներից մեկն էլ, անշուշտ, թուրք-ադրբեջանական տանդեմին ցույց տալ, որ տարածաշրջանում և Կովկասում Իրանը դեռևս չի կորցրել իր ազդեցությունը և այստեղ հարցերը չեն կարող լուծվել առանց Իրանի ներգրավման։ Նաև իրանական կողմից հայտարարում են, որ եթե Սյունիքի մարզի նկատմամբ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը որոշի ինչ-որ գործողություններ, քայլեր ձեռնարկել, ապա Իրանը կմիջամտի, քանի որ նրանց համար կարմիր գիծ է հանդիսանում տարածքային ամբողջականությունը տարածաշրջանում։ Դա հուշում էր, որ տարածաշրջանում տարածքային ամբողջականության որևէ խախտում Իրանը չի հանդուրժի, և չպետք է նման բան լինի»,-հավելեց իրանագետը։
Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից Նախիջևանում այսօր սկսվող զորավարժություններին, ապա, ըստ Ահարոն Վարդանյանի, դրանք ակնհայտորեն սադրիչ բնույթ են կրում, քանի որ զորավարժություններ են ընթանում նաև Իրանում․ ահռելի քանակությամբ զինտեխնիկա և մարդկային ուժ է կուտակված սահմանին։
«Եվ այս ամենի ֆոնին՝ զորավարժություններ անցկացնել անմիջապես այդ զորավարժությունների տարածքում՝ մեծ ռիսկեր է պարունակում, քանի որ կարող են նույնիսկ պատահական, չուզենալով, անփութության պատճառով կամ սխալ հաշվարկի հետևանքով բախումներ տեղի ունենալ։ Սա ցույց է տալիս, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը պատրաստ չեն խաղաղության․ նրանց քայլերն ամենևին միտված չեն խաղաղություն հաստատելուն տարածաշրջանում։ Ինչպես հայտարարվում է նրանց կողմից տարածաշրջանի ապաշրջափակում և այլն, այդ գեղեցիկ խոսքերի տակ իրականում թաքնված է տարածաշրջանի և, մասնավորապես, Հայաստանի շրջափակում։ Եվ մենք հենց դա էլ տեսնում ենք այս անցած ժամանակահատվածի ընթացքում և ոչ թե հակառակն ենք տեսնում»,-ասաց Վարդանյանը։
Ի պատասխան մեր այն հարցին, թե հավանական համարում է պատերազմը Իրանի և Ադրբեջանի միջև՝ իրանագետ Վարդանյանը պատասխանեց․ «Ներկա փուլում այդքան բարձր չէ պատերազմի սկսելու հավանականությունը, քանի որ Ադրբեջանը հասկանում է՝ ինչ է նշանակում պատերազմը Իրանի դեմ։ Ակնհայտ է, որ ուժերն անհավասար են և սա պարզ է բոլորին։ Իրանն ունի մի շարք լծակներ Ադրբեջանի ներսում իր նպատակներին հասնելու համար, մասնավորապես, խոսքը վերաբերում Է Ադրբեջանում բնակվող իրանալեզու ժողովուրդներին՝ թալիշներին, թաթերին, քրդերին և այլն»։ Իրանագետի խոսքով՝ նրանք ունեն ակնհայտ համակրանք դեպի Իրան, ունեն իրանական ինքնություն, իսկ Ադրբեջանը ճնշում է նրանց։
«Եվ սա Իրանի համար, այսպես ասեմ, զենք է, լծակ է։ Մյուսը՝ Ադրբեջանում գտնվող շիաներն են, որոնք վերջին շրջանում բավական ակտիվացել են և շիաական ընդդիմությունը, որ իրական ընդդիմություն է Ադրբեջանում։ Այսինքն՝ պարզ է, որ Ադրբեջանը ձգտելու է այնպես անել, որ իրավիճակն այս մակարդակից էլ ավել չանցնի»։
Անդրադառնալով Իրանի ԱԳՆ խոսնակի հայտարարությանն այն մասին, որ տարածաշրջանում ճգնաժամի ամբողջ մեղքն Իսրայելինն է` Վարդանյանը նշեց՝ պարզ է, որ Իրանի գխավոր ու հիմնական թշնամին Իսրայելն է և նրանք սա չեն էլ թաքցնում.
«Սա հետաքրքիր է նաև նրանով, երբ նրանք նման բան են հայտարարում, ապա նկատի ունեն այն, որ Իսրայելը Կովկասում մեծ ներկայություն ունի Ադրբեջանում և ուրիշ ոչ մի տեղ»։
Իրանագետի դիտարկմամբ` հիմնական մեխն ուղղված է նրան, որ Իսրայելը փորձ է անում Ադրբեջանի միջոցով տարբեր կերպ հարվածներ հասցնել Իրանին և դրա համար օգտագործվում է Ադրբեջանի տարածքը.
«Ընդ որում, այնպես չէ, որ Ադրբեջանը դեմ է դրան, որովհետև, մասնավորապես, երեկ լուսանկար էր տարածվել, որում Իլհամ Ալիևը մեծ սիրով նկարվել է իսրայելական Harop տիպի անօդաչու թռչող սարքի կողքին, այսինքն՝ Ադրբեջանը դեմ չէ դրան և փորձում է ինքն էլ իր բաժինը ունենալ»,- նկատեց Վարդանյանը։
Վարսիկ Սիմոնյան
