Բաժանորդագրվեք Zarkerak.am-ի տելեգրամ ալիքին։
«Կար ժամանակ, երբ 300 հազար դրամ միանվագ նպաստը լրիվ բավարար էր երեխայի առաջնային կարիքների համար, բայց գնաճը և այլ տարբեր գործոններ փոխել են իրավիճակը: 500 հազար դրամը կարծում եմ՝ որոշակի հաշվարկների արդյունքում է ձևավորվել և լիուլի բավարարելու է նորածնի համար առաջնային ծախսերին»,- Zarkerak.am-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց ժողովրդագիր Արտակ Մարկոսյանը՝ անդրադառնալով կառավարության վերջին որոշումներից մեկին:
2026 թվականի սեպտեմբերի 1-ից երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստը կսահմանվի 500.000 դրամ՝ անկախ երեխայի կարգաթվից։ Այսպես՝ գործող օրենքով երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստի չափը պայմանավորված էր երեխայի կարգաթվով. առաջին և երկրորդ երեխայի համար վճարվում էր 300 հազար դրամ, երրորդ և չորրորդ երեխայի համար՝ 1 մլն դրամ, հինգերորդ և հաջորդ երեխայի համար՝ 1.5 միլիոն դրամ:
Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության մեկնաբանմամբ՝ երեխայի ծնունդով պայմանավորված ծախսերը նույնական են՝ անկախ երեխայի կարգաթվից.«Հաճախ այս նպաստը դիտվում է ոչ իր հիմնական նպատակով։ Հատկապես 5-րդ և հաջորդ երեխայի դեպքում ընտանիքները երեխա են ունենում պարզապես այս գումարի համար և հետո շատ մեծ դժվարություններ են ունենում երեխաներին խնամելու ժամանակ։ Կարծում ենք, որ բոլոր դեպքերի համար պետք է սահմանել 500 հազար դրամ նպաստ»,- ասել է նախարար Արսեն Թորոսյանը։
Փոխարենը՝ որոշում է կայացվել ընտանիքում 3-րդ և յուրաքանչյուր հաջորդ երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող պետական աջակցության ծրագիրը վերածել մշտական պետական նպաստի, որը տրվում է յուրաքանչյուր ամիս երրորդ և հաջորդ երեխային՝ 50 հազար դրամի չափով, մինչև 6 տարեկան: Հիշեցնենք, որ ծրագիրը մեկնարկել էր 2022-ին և նախատեսվում էր ավարտին հասցնել 2025-ի դեկտեմբերի 31-ին:
Արդյոք սահմանված 500 հազար դրամը կարող է որոշակիորեն թեթևացնել երեխայի ծնունդին պատրաստվող ընտանիքի բեռը: Zarkerak.am-ը ֆեյսբուքյան մայրիկների խմբերից մեկում հետաքրքրվել էր, թե վերջիններս մոտավորապես որքան գումար են ծախսում երեխայի ծննդին նախապատրաստվելիս: Եթե փորձենք որևէ միջինացված արժեք վերցնել, ապա դա առնվազն 500 հազար դրամն է ՝ առաջնային պարագաների համար՝ խնամքի պարագաներ, նորածնի հագուստ, տակդիրներ, լոգանքի պարագաներ և այլն: Այստեղ սակայն պետք չէ ներառել, օրինակ մանկական կահույքը, որոշ դեպքերում մանկասայլակը: Ըստ պատասխանների՝ ծախսերը կարող են հատել անգամ 1 միլիոն դրամի շեմը: Առանձին թեմա են ծախսերը ծննդատանը, ու թեև ծննդաբերությունը պաշտոնապես անվճար է, կեսարյան հատման արժեքը կարող է հատել 250 հազար դրամի շեմը, էպիդուրալ ցավազրկումը, որը վերջին շրջանում է դարձել անվճար տատանվում էր 40 հազար դրամի սահմանում, իսկ ծննդատան առանձին սենյակներ 20 հազար դրամից մատչելի դժվար է գտնել:
«Համահարթեցումը ճիշտ էր, առաջին հայացքից թվում է, որ առաջին և երկրորդ երեխաների գումարն ավելանում է, իսկ 3-րդ, 4-րդ և հաջորդ երեխաների գումարը նվազում, մինչդեռ 3-րդ, 4-րդ և հաջորդ երեխաների դեպքում աջակցության ծրագիրը երկարացվում է և փաստորեն ընտանիքը ստանալու է ամեն տարի 600 հազար դրամ և այդպես մինչև երեխայի 6 տարեկանը: Մինչդեռ միանվագ տրվող գումարը միանգամից ծախսում են և այն երկարաժամկետ օգուտ չի տալիս: Ցանկալի է՝ ամսական տրամադրվող աջակցությունը լինի ոչ թե մինչև 6 տարեկանը, այլ 12, անգամ՝ 18, հատկապես եթե ընտանիքում կա 4 և ավել երեխա», - նկատեց ժողովրդագիրը:
Արտակ Մարկոսյանը կարծում է, որ թեև ոչ բոլորը գոհ կլինեն գումարի միանվագ չափից՝ 500 հազար դրամից, բայց այն կարող է ինչ-որ ձևով թեթևացնել ընտանիքների բեռը: Ասում է՝ Հայաստանում այն շատ ավելի բարձր է, քան օրինակ Ֆրանսիայում, որտեղ կազմում է 900 եվրո.«Բայց շատ ավելի ճիշտ է բազմազանեցնել աջակցության երկարաժամկետ տեսակները, քան շատ բարձր միանվագ դրամական նպաստ տրամադրել՝միանգամից մի քանի միլիոն դրամ: Հիմա քաղաքականությունը հիմնականում կառուցվում է՝ գումարի տրամադրման շրջանակում, կարծում եմ ավելի լավ է անցում կատարել սոցիալական երաշխիքներին՝ 3 և ավելի երեխա ունեք, ծնողներին կտրամադրվի անժամկետ բժշկական ապահովագրություն կամ կերաշխավորվի անվճար խմբակներ հաճախել, բարձրագույն կրթություն ստանալը»:
Հայաստանում 2025-ի հունվար-սեպտեմբերին ծնունդները կազմել են 23 698, իսկ 2024-ի նույն ժամանակահատվածում՝ 24 942:
Ծնունդների անկման մասին մտահոգություններ են հնչում նաև ոլորտի ներկայացուցիչնրեից: Արդյոք սոցիալական աջակցությունները կարող են ազդել ժողովրդագրության միտումների վրա.«Օրինակ՝ այս փոփոխոթյունը ծնելիության վրա չեմ կարծում ազդեցություն չի ունենա, սա նախատեսված է պարզապես որպես առաջնային օգնություն»:
«2014-ին, երբ 3-րդ, 4-րդ երեխաներին միանվագ դրամական աջակցություն սահմանվեց 1 միլիոն դրամ, 5-րդ և հաջորդ երեխաներին 1,5 միլիոն դրամ որոշակի ազդեցություն ունեցավ իրավիճակի վրա, բայց ժամանակի ընթացքում այս ծրագրերն էլ կորցնում են իրենց ազդեցությունը և նոր լուծումներ են անհրաժեշտ լինում»:
Մարկոսյանը նաև ընդգծեց, որ ծնելիության առումով այժմ ամենավատ վիճակը Երևանում է: Նա նշեց, որ գյուղերում չաշխատող մայրերին աջակցության տրամադրման, աշխատողներին կրկնակի տրամադրման ֆոնին՝ ծնելիության վիճակը բավականին բարելավվել է, ցուցանիշներում հետընթացի հիմնական պատճառը Երևանի պատկերն է.«Արագածոտնի մարզում օրինակ 1000 բնակչի հաշվով 13,7 երեխա է ծնվում, Երևանում՝ 7,9՝ սա խայտառակ ցածր է ու անընհատ նվազում է, բայց պատճառները ուսումնասիրված չեն, դժվար է հիպոթեզներ առաջ քաշել»,- ասաց Մակոսյանն ու հիշեցրեց, որ 2026-ին ևս սպասվում է ծնունդների նվազում, քանի որ ամուսնական ակտիվ տարիք է մտնում 1990-ականներին ծնված այն մայրական կազմը, որի թիվը բավականին փոքր է և ստացվում է՝ 30 տարի առաջ ձևավորված գործոնները սկսում են այսօր դրսևորվել:
Ծնելիության առումով այժմ ամենավատ վիճակը Երևանում է,
